Biblioteka Pedagogiczna

„Spotkanie z książką w bibliotece”
Scenariusz zajęć

•  ODBIORCA: dzieci sześcioletnie

•  MIEJSCE: Biblioteka Pedagogiczna w Pile

•  CZAS TRWANIA: ok. 60 min

•  CELE GŁÓWNE:

- zapoznanie dzieci z biblioteką

- propagowanie idei głośnego czytania

- rozbudzanie zainteresowań czytelniczych dzieci

• CELE SZCZEGÓŁOWE: dziecko:
  1. poznaje bibliotekę i zasady zachowania się w czytelni
  2.  utrwala nawyk kontaktu z książką
  3. rozwija pamięć, język i wyobraźnię
  4. poznaje literaturę dla dzieci
  5. potrafi z uwagą wysłuchać wiersza
  6. odpowiada na zadane zagadki związane z tytułami utworów dla dzieci

•  METODY:

1.  słowna – rozmowa kierowana na temat biblioteki i książek, słuchanie wierszy, zagadki, pogadanka, słuchanie nagrań muzycznych
2. oglądowa – oglądanie książeczek dla dzieci
3. czynna – zwiedzanie biblioteki, rysowanie ulubionego bohatera z książki

• ŚRODKI I POMOCE DYDAKTYCZNE:

- wiersze: Maria Konopnicka „Stefek Burczymucha”, Danuta Wawiłow „Szybko”,Anna Kamieńska ?Sen dziecka?

- piosenka ?Poczytaj mi tato, poczytaj mi mamo? oraz nagranie muzyczne do wiersza „Szybko” D. Wawiłow

- zagadki związane z tytułami bajek i wierszyków dla dzieci

- kredki, kartki

- komputer z podłączonym Internetem oraz głośniki

-  książki dla dzieci

•  FORMY PRACY:

- zbiorowa, indywidualna

•   PRZEBIEG ZAJĘĆ:

1. Powitanie dzieci na zajęciach – dzieci zasiadają w czytelni przy stolikach, na których rozłożone zostały książeczki dla dzieci.

2. Wprowadzenie – rozmowa z dziećmi o bibliotece:

Co to jest biblioteka?

Czy byliście już kiedyś w bibliotece?

Czy jesteście zapisani do biblioteki i macie swoją kartę biblioteczną?

Jak się zachowujemy w bibliotece np. w czytelni?

Jak traktujemy książki, zwłaszcza te pożyczone z biblioteki?

3. Rozmowa z dziećmi o książkach:

Zagadki:

Kto na półkach książek ma bez liku i dba o książki oraz czytelników??

BIBLIOTEKARZ

Choć nie ma zamka ani kluczyka otwierasz ją i zamykasz. W swym wnętrzu wiele tajemnic mieści, wierszyków, bajek i opowieści?

KSIĄŻKA

Czy lubicie książki, jeśli tak to dlaczego?

Kto czyta wam książki?

Skąd bierzecie książki do czytania?

Jakie są wasze ulubione tytuły książek?

Pytanie otwarte: Co by było gdyby na świecie nie było książek?

Rada książki:

„Nie pisz i nie rysuj nic na moich kartkach,

bo jeśli mnie zniszczysz, nie będę nic warta.

Nie zaginaj rogów i dbaj o okładkę,

gdy przerwiesz czytanie, włóż we mnie zakładkę.”

Piosenka „Poczytaj mi tato, poczytaj mi mamo”

http://www.youtube.com/watch?v=EJ1ycDmGhCU

4. Zagadki – rozwiązywanie zagadek związanych z tytułami bajek i wierszyków dla dzieci. Po odgadnięciu rozwiązania dziecko ma za zadanie wskazać właściwą książeczkę:

• Idzie przez las w czerwonym płaszczyku i niesie dla babci jedzenie w koszyku  CZERWONY KAPTUREK
• Na pewno znasz tego koziołka, nosi imię „Koziołka” KOZIOŁEK MATOŁEK
• Stoi na stacji, ciężka, ogromna i pot z niej spływa  LOKOMOTYWA
• Zuch z niego niebywały: „ja niczego się nie boję, choćby niedźwiedź to dostoję, lew, cóż lew jest, kociak duży” STEFEK BURCZYMUCHA
• Posadził ją dziadek, wyrosła duża, duża…ciągnął ją dziadek, babcia, wnuczek i…Mruczek  RZEPKA
• W kącie stała i tam też się przechwalała  SAMOCHWAŁA
• Jaka to dziewczynka ma roboty wiele, a na pięknym balu gubi pantofelek KOPCIUSZEK
• Śmieszna to była kaczka, mieszkała nad rzeczką opodal krzaczka (listy chciała pisać drobnym maczkiem i po to kupiła raz maczku paczkę)  KACZKA DZIWACZKA
• Jakie imiona mają braciszek i siostrzyczka, którzy w lesie spotkali chatkę zrobioną z pierniczka JAŚ I MAŁGOSIA
• Łatwo mnie poznacie, gdy wspomnicie bajkę, chodziłem tam w butach i paliłem fajkę KOT W BUTACH
•  Kto mieszkał w jamie tuż nad Wisłą i zionął ogniem jak ognisko SMOK WAWELSKI
• Jaka osoba z dawnych bajek z miotłą się wcale nie rozstaje CZAROWNICA
• Każda królewna, a tym bardziej ona, winna uważać na wrzeciona ŚPIĄCA KRÓLEWNA
• W chatce krasnoludków mieszka prześliczna królewna – ŚNIEŻKA
•  Bajkowe panienki, nie lubią sukienki, wolą rybi ogon i z nim pływać mogą SYRENKI
• Na podwórku nielubiany, przeganiany wszędzie. Kiedy urósł do rodziny wzięły go łabędzie  BRZYDKIE KACZĄTKO
• Do domu niedźwiadków weszła niespodzianie i bez zapytania zjadła im śniadanie ZŁOTOWŁOSA
• Z płatka róży kołderka, a kołyska z orzecha. Taka mała drobinka, tyle przygód ją czeka CALINECZKA

5. Głośne czytanie wierszy:

Stefek Burczymucha M. Konopnickiej

Szybko D. Wawiłow

Piosenka „Szybko ”

http://www.youtube.com/watch?v=Pq776s4RJBA

Sen Dziecka A. Kamieńska

6. Rozmowa na temat przeczytanych utworów.

7. Oglądanie przygotowanych dla dzieci książeczek.

8. Rysowanie kredkami ulubionego bohatera bajek dla dzieci.

9. Zwiedzanie biblioteki:

Wypożyczalnia

Dział Zbiorów Multimedialnych

10. Zakończenie.

11. Wystawka prac plastycznych dzieci.

Opracowanie : Małgorzata Olejnik
(maj 2012)

Strach przed poezją. Scenariusz lekcji dla uczniów klasy VI wraz z załącznikami.

Czas: 2 godziny lekcyjne

Cele: Kształtowanie postawy aktywnego odbiorcy, dostrzegającego wartości artystyczne w utworach literackich, rozwijanie wrażliwości, wyobraźni

Cele operacyjne:

Uczeń umie czytać wiersz ze zrozumieniem, potrafi samodzielnie sformułować osobiste refleksje, umie dociekać sensu wiersza, plastycznie odzwierciedla sens wiersza

Metoda: samodzielna praca uczniów, dyskusja, zagadki komputerowe w programie Hot Potatoeos , słuchanie nagrania z Internetu wiersza Wisławy Szymborskiej w wykonaniu poetki.

Tok lekcji:

1. Powitanie uczniów

2. Rozmowa nauczyciela z uczniami na temat : co można lubić? Prosi by uczniowie dopisali na przygotowanych kartkach do frazy ?lubi się? swoje dokończenie. Uczniowie po chwili odczytują swoje dopowiedzi.

3. Nauczyciel pyta:

•  Czy lubicie czytać poezję? Czy poezja to coś podobnego do przedmiotu, przyzwyczajeń, komplementów, kolorów?

•  Do czego potrzebna jest poezja? Czy w ogóle jest potrzebna? Po co ludzie czytają poezję?

•  Jaką rolę w poezji gra wyobraźnia?

•  W jakim wieku są czytelnicy poezji?

Nauczyciel cytuje fragment powieści i filmu ?Stowarzyszenie Umarłych Poetów?:

Zdradzę wam tajemnicę:

nie czytamy poezji dlatego, że jest ładna.

Czytamy ją, bo należymy do gatunku ludzkiego

a człowiek ma uczucia.

Medycyna, prawo, finanse czy technika

to wspaniałe dziedziny,

ale żyjemy dla poezji, piękna, miłości.

Nauczyciel z uczniami odpowiada na poszczególne pytania.

•  Poezję ludzie czytają po to, aby szukać wiedzy o sobie: próbować odpowiedzieć na pytanie: kim jestem? Dokąd idę? Czego pragnę? Aby szukać swego miejsca na ziemi.

•  Każdy z nas odczytuje dzieło na nowo. Czytanie to moja rozmowa intymna z autorem.

•  Czytanie i tworzenie poezji wynika z tęsknoty : (pytanie do uczniów: czego dotyczy tęsknota?)

•  za pięknem

•  za dobrem

•  za miłością

•  za szczęściem.

Żeby tworzyć i odczytywać poezję trzeba odrzucić maski, być szczerym wobec siebie. Żeby starać się odczytać wiersz trzeba nazwać swoje WRAŻENIA, ODCZUCIA, PRZEMYŚLENIA, REFLEKSJE.

Nauczyciel odczytuje ze słownika wyjaśnienie wyrazu ?Poezja? ze słownika ,: ?Dziedzina twórczości literackiej, obejmująca utwory pisane wierszem?, ?poetycki, romantyczny nastrój?)

4. Nauczyciel czyta wiersz Wisławy Szymborskiej ?Niektórzy lubią poezję? lub też odtwarza go Internetu w wykonaniu autorki. Prosi uczniów, by wsłuchali się w jego treść i sens. Następnie rozdaje kartki z wierszem uczniom, którzy mają zorganizować się w kilkuosobowe grupy.

5. Nauczyciel prosi uczniów o sformułowanie pytań, na które odpowiedzi wyjaśnią sens i znaczenie wiersza:

Ujmij refleksje, które nasuwa Ci wiersz ? w formie pytań. Pytania te nie powinny zmierzać do szczegółowej analizy wiersza, lecz sugerować tylko to, co ogólne .

Uczniowie podają swoje pytania, a nauczyciel i uczniowie zapisują je na tablicy.

•  Czy wszyscy lubią słuchać lub czytać poezję? [tylko niektórzy]

•  W jakim stopniu poezja jest popularna u czytelników spośród różnych gatunków literackich? [w małym stopniu]

•  Jaki procent miłośników poezji widzi autorka? [dwie osoby na tysiąc]

•  Poezja to jedna z wielu rzeczy, którą lubią ludzie. Czy można lubić coś, co nie da się do końca nazwać, określić? W przeciwieństwie do uczuć, przedmiotów, kolorów?

•  Czy poeta musi wiedzieć jak tworzy się wiersz, z czego jest zbudowany? [Autorka nie chce znać definicji poezji i zasad jej tworzenie i jest z tego bardzo zadowolona.]

•  Dlaczego autorka nie chce znać wyjaśnienia pojęcia ?poezja??

Nauczyciel wraca do znaczenia wyrazu ?poezja?. Wyjaśnia uczniom rodzaje (odmiany) poezji – liryki:

- liryka patriotyczna

- liryka religijna

- liryka refleksyjno-filozoficzna

- liryka miłosna

- liryka o poezji i poetach (autotematyczna)

6. Praca nad kolejnym wierszem ? tym razem wierszem Zbigniewa Herberta ?Pudełko zwane wyobraźnią?. Nauczyciel odczytuje wiersz. Następnie wiersz czyta jeden z uczniów lub/ i jedna z uczennic. Uczniowie otrzymują materiały do rysowania i plastycznie wyrażają swój odbiór wiersza. Prace zostają zebrane i później wystawione do obejrzenia na tablicach wystawowych.

Nauczyciel rozmawia z uczniami dlaczego właśnie tak odebrali, zinterpretowali wiersz poety.

Zwraca uczniom uwagę, na to, że my, odbiorcy widzimy oczami wyobraźni, a poeta działa wierszem na naszą wyobraźnię. Aby sobie wyobrazić coś musimy otworzyć to pudełko zwane wyobraźnią. [Poeta jako czarodziej, zaklęcia ? słowa: zastukaj, zaświstaj, chrząknij, zamknij oczy].

Nauczyciel mówi o znaczeniu symboli w wierszach, o tym, że poezja to nie tylko słowa, ale i znaki treści ukrytych, wieloznacznych. To także znaki pochodzące z mitów, tradycji symboli biblijnych i religijnych. Wiersz Herberta to pochwała cechy zwanej wyobraźnią. Dzięki niej poeci mogą tworzyć wiersze.

7. Nauczyciel pyta uczniów: Gdzie można poczytać (posłuchać) poezję? Uczniowie odpowiadają:

•  Internet,

•  radio (jaki program?)

•  prasa (jaka? Kiedy ostatnio czytali w jakiej prasie wiersz?) w gazetach, czasopismach ,

•  tomiki wierszy poetów,

•  park

•  pociąg

•  autobus.

8. Zaproszenie do obejrzenia wystawy fotogramów oraz książek i zbiorów specjalnych na temat poezji. Zaprasza do znalezienia w czasopiśmie Victor Gimnazjalista strony poświęconej twórczości poetyckiej młodych czytelników gazety.

9. Zaproszenie do komputerów ICIM celem rozwiązywania przez uczniów zadań na temat poezji i poetów. Zadania w programie Hot Potatoes przygotowane przez nauczyciela w plikach: Dopasuj, Krzyżówka, Luki. (ok. 15 minut).

10. Nauczyciel rozdaje uczniom wcześniej przygotowane przez siebie broszurki z wybranymi wierszami poetów oraz młodych twórców wierszy. Dziękuje za wspólnie spędzony czas. Prosi o wypełnienie przez uczniów kartek z ewaluacją (buźki).

Bibliografia:

1. Bortnowski S. Scenariusze półwariackie : czyli poezja współczesna w szkole, Warszawa 1997

2. Bortnowski S., Jak uczyć poezji. Wyd. 2, Warszawa 1998

3. Bieńkowski Z., Ćwierć wieku intymności : szkice o poezji i nie poezji, Warszawa 1993

4. Kram J., Rozmowy o poezji współczesnej, Warszawa 1977

5. Bukowska E., Po co poezja?…aby zrozumieć siebie, aby zrozumieć, co w życiu jest ważne?Język Polski w Gimnazjum 2010/2011, nr 3

Załącznik 1. Scenariusz wystawy zbiorów do lekcji o poezji

1. Biała A., Literatura i malarstwo, Warszawa 2010 (sygn. 103297 P)

2. Biała A., Literatura i muzyka, Warszawa 2011 (sygn. 104168 P)

3. Białoszewski M., Moja świadomość tańczy, Warszawa 1989

4. Kofta J., Wiersze, Toruń 1994

5. Konopnicka M., Wiersze wybrane, Warszawa, 1986

6. Od Kochanowskiego do Szymborskiej : antologia poezji polskiej, Warszawa 1997 (sygn. 80864)

7. Szymborska W., Koniec i początek, Poznań 1996

8. Wiersz twój przyjaciel, Warszawa 1988

9. Twardowski J., Wiersze wybrane, Warszawa 1994

10. Matuszewski R., Poezja polska 1939-1991 : antologia, Warszawa 1994 (sygn. 77629)

11. Victor Gimnazjalista 2012 nr 4,nr 5:s.28 lub 22 – rubryka Śliwki w kompocie [wiersze młodych autorów]

12. Spotkania z literaturą Cz. III, [1 kas.wiz.], Łódź 2008 [Czesław Miłosz : Wiara, nadzieja, miłość, (sygn. F. 0270/1)

13. Herbert : obywatel poeta, 1 dysk opt. [dvd], Łódź 2008 (sygn.. CD 1658)

14. Podróż Pana Cogito. Zbigniew Herbert + Józef Świder, (sygn. CD 1848)

15. Słowa ? Karol Wojtyła. Śpiewają Stanisław Sojka i Marek Torzewski, 1 dysk opt. (CD-ROM) (sygn. CD. 0747)

16. XX lat Zeszytów Literackich [wiersze Zbigniewa Herberta, Czesława Miłosza i innych] (CD. 0751)

17. Pamiętajcie o ogrodach, piosenka Jonasza Kofty i inne (sygn. CD 1806)

18. Agnieszka Osiecka : Kobiety mojego życia. Cz. 2 (sygn.. CD 1421/2)

Załącznik 2. Wystawa fotogramów poetów oraz tablice z hasłami dotyczącymi poezji

1. Wisława Szymborska, (portret Biblioteka w Szkole 2000) (sygn. GF 281)

2. Czesław Miłosz (sygn. GF 274) (fotografia)

3. Julian Tuwim (fotografia) (sygn. GF 181)

4. Tadeusz Różewicz (fotografia) (GF 180)

5. Jan Kochanowski, rys. Eryk Lipiński (GF 273) [karykatura]

6. Maria Konopnicka, rys. Eryk Lipiński (GF 148) [karykatura]

7. Zbigniew Herbert (fotografia) (GF 270)

8. Informacja o Międzynarodowym Dniu Poezji i Międzynarodowym Dniu Książki

9. Symbol w literaturze

10. Cytat ze Stowarzyszenia Umarłych Poetów ?Zdradzę wam tajemnicę?

11. Tworzywo poezji

12. Poezja nie mówi wprost?

Opracowała:
Krystyna Szyszko
(maj 2012)

Czas trwania: 45 min.

I. Cele:
poznawcze: zapoznanie uczniów z historią książki od czasów jej powstania
do czasów najnowszych.
operacyjne: uczniowie potrafią wyjaśnić pojęcia:
- pismo klinowe,
- hieroglify
- papirus,
- pergamin,
- inkunabuły,
- książka elektroniczna (e-book)
- książka czytana (audiobook)

II. Środki dydaktyczne:
- strony internetowe na temat : pisma klinowego, hieroglifów, papirusów, pergaminów inkunabułów, e-booków;
- najstarsze wydania książek dostępnych w bibliotece (starodruki)
- książki współczesne z różnych dziedzin,
- komputer,
- płyty Cd z audiobookami,
- prezentacja Power Point ?Historia książki”

III. Metody: pogadanka, oglądanie, prezentacja, wystawka,

IV. Forma: zespołowa, indywidualna

V. Przebieg zajęć:
1. Przywitanie uczniów w Publicznej Bibliotece Pedagogicznej
w Czarnkowie i omówienie zasad korzystania oraz zasobów biblioteki.
2. Przedstawienie tematu lekcji bibliotecznej, czyli ?Historia książki”.
3. Jakie rodzaje książek uczniowie znają? Uczniowie wymieniają te, które znają.
4. Prezentacja w komputerze na temat najstarszych form książek.
5. Uczniowie mają okazję obejrzeć stare wydania książek dostępnych
w Bibliotece oraz współcześnie wydanych z różnych dziedzin.
6. Wysłuchanie fragmentu utworów ?Wesela” Stanisława Wyspiańskiego oraz Iliady” Homera nagranych w formie książki czytanej i porównanie
z formą pisaną.
7. Wyjaśnienie pojęcia e-book oraz prezentacja w komputerze.
8. Uczniowie znajdują strony internetowe z darmowymi teksami literackimi.
9. Na zakończenie lekcji podsumowanie wszystkich wiadomości.

Opracowanie: Wioletta Dobiecka

Czesław Miłosz wobec zagłady – interpretacja wierszy ?Campo di Fiori”
oraz ?Biedny Chrześcijanin patrzy na getto”.
Scenariusz lekcji dla szkół ponadgimnazjalnych

1. Czas lekcji – 45 minut

2. Cele lekcji:
- uczniowie zapoznają się twórczością Czesława Miłosza dotyczące Zagłady Żydów;
- uczniowie poznają pojęcia związane z okresem wojny i okupacji: holocaust, getto;
- uczniowie poznają wiesze ?Campo dio Fiori” oraz ?Biedny Chrześcijanin patrzy na getto” oraz potrafią je interpretować;

3. Metody pracy:
- podająca,
- praca z tekstem,
- pogadanka,

4. Formy zajęć:
- zbiorowa oraz praca w grupach;

5. Materiały dydaktyczne:
- wystawa w lokalu Biblioteki nt. poety – ?Czesław Miłosz – w setną rocznicę urodzin”
- kserokopie wierszy Czesława Miłosza: ?Campo di Fiori” oraz ?Biedny Chrześcijanin patrzy na getto”.

6. Przebieg zajęć:
- powitanie klasy w bibliotece, przedstawienie tematu zajęć: Czesław Miłosz wobec zagłady – interpretacja wierszy ?Campo di Fiori” oraz ?Biedny Chrześcijanin patrzy na getto”;
- krótkie opisanie sylwetki poety i oraz prezentacja wystawy znajdującej się w lokalu Biblioteki z okazji roku 2011 – roku Czesława Miłosza;
- przestawienie uczniom przede wszystkim wojennej twórczości pisarza;
- rozdanie kserokopii wierszy i przystąpienie do głośnego ich odczytania przez uczniów,
a następnie interpretacja i analiza wierszy; przestawienie sylwetki Giordana Bruno;
- przybliżenie uczniom historii Getta Warszawskiego oraz powstania w 19.04.1943 r.;
- wiersz ?Campo di Fiori” – uczniowie wskazują, jakie wydarzenie opisuje podmiot liryczny oraz jakie wydarzenie historyczne zostało przywołane w wierszu, a także, co te wydarzenia łączy (obojętność na śmierć, na ludzkie cierpienie, bawiąc się ludzie nie zważający na zło);
- uczniowie wskazują na symbole zabawy (wino, kwiaty, owoce oraz karuzela);
- uczniowie potrafią dostrzec, jakie obowiązki spoczywają na poecie;
- przystąpienie do głośnego odczytania drugiego wiersza przez uczniów ?Biedny Chrześcijanin patrzy na getto” oraz interpretacja wiersza;
- uczniowie analizują tytuł wiersza – biedny chrześcijanin, jako ironiczne stwierdzenie, ponieważ to osoba, która boi się współodpowiedzialności za losy pomordowanych Żydów, a są nimi nawet ci, ?tylko” się przyglądają, ponieważ nie reagują na zło;
- uczniowie zauważają przywołany obraz brzydoty, zniszczenia, katastrofy, leżące wokoło rozkładające się ciała – miękka tkanka (otaczają ją pszczoły) oraz mrówki, które odbudowują tkanki twarde, inna interpretacja to porównanie owadów do szabrowników ciał;
- uczniowie zauważają, iż ogień pochłania getto warszawskie – ludzi wraz ze zwierzętami;
- uczniowie potrafią wskazać, że strażnik-kret, jako strażnika (stróża) tego, co pod ziemią a zarazem symbolizuje sumienie;
- interpretacja podmiotu lirycznego jako tego, który boi się sądu sumienia, ponieważ uprzytamnia sobie, że jest Żydem Nowego testament, czyli chrześcijaninem;
- uczniowie interpretują wioski – nie sprzeciwiając się złu i zachowując obojętność stajemy się sprzymierzeńcami śmierci;
- podsumowanie i zakończenie zajęć oraz podziękowanie za przybycie do Biblioteki.
Opracowanie: Wioletta Dobiecka

Czesław Miłosz – katalog szufladkowy i katalog biblioteczny SOWA.
Scenariusz lekcji bibliotecznej dla szkół ponadgimnazjalnych

1. Czas lekcji – 45 minut

2. Cele lekcji:

- uczniowie poznają twórczość Czesława Miłosza (najważniejsze informacje),
- uczniowie zapoznają się z katalogiem szufladkowym i z katalogiem elektronicznym Sowa,
- uczniowie zapoznają się z wystawą pt. ?Czesław Miłosz – w setną rocznicę urodzin”
- uczniowie uczą się pracować i wyszukiwać informacje na określony temat w katalogach bibliotecznych;

3. Metody pracy:

- podająca,
- pogadanka
- praca w katalogach bibliotecznych,

4. Formy zajęć :

- zbiorowa,
- praca indywidualna,

5. Materiały dydaktyczne:

- wystawa w lokalu Biblioteki ?Czesław Miłosz – w setną rocznicę urodzin”
- katalogi biblioteczne : szufladkowy oraz elektroniczny Sowa;
- zestaw 5 zadań dla każdego ucznia;

6. Przebieg lekcji:

- przywitanie klasy w Bibliotece Pedagogicznej w Czarnkowie,
- krótkie opisanie sylwetki Czesława Miłosza oraz prezentacja wystawy znajdującej się lokalu Biblioteki z okazji roku 2011 – roku Czesława Miłosza;
- zapoznanie uczniów z katalogiem szufladkowym, zwrócenie uwagi przede wszystkim na kartotekę osobową i ?Język polski”, gdzie znajdują się opracowania na temat poety;
- uczniowie potrafią wyszukać potrzebne informacje i zapiać potrzebne dane: imię i nazwisko, tytuł i sygnaturę poszukiwanej pozycji książkowej,
- uczniowie potrafią wyszukać informacje z katalogu szufladkowego czasopism,
- uczniowie zapoznają się z katalogiem bibliotecznym Sowa, potrafią wyszukiwać wg nazwiska i imienia autora, wg hasła przedmiotowego,
- rozdanie każdemu uczniowi karty z zestawem 5 zadań do wypełnienia na ocenę,
- praca indywidualna – uczniowie samodzielnie pracuje z katalogami szufladkowym i komputerowym Sowa,
- każdy uczeń ma za zadanie znaleźć i zapisać wraz z sygnaturami dwa utwory Czesława Miłosza z katalogu szufladkowego; dwa opracowania na temat poety (katalog Sowa) oraz jeden artykuł o Czesławie Miłoszu z katalogu czasopism (nazwisko i imię autora, tytuł artykułu, tytuł, rok i numer czasopisma),
- sprawdzenie zadań wykonanych przez uczniów i wystawienie ocen,
- podziękowanie za przybycie do Biblioteki, za przeprowadzoną lekcję oraz zakończenie zajęć.

Opracowanie: Wioletta Dobiecka
CDN – PBP Filia Czarnków

„MICHNIÓW – MAUZOLEUM
WALKI I MĘCZEŃSTWA WSI POLSKICH”

konspekt lekcji historycznej dla klas I-III gimnazjum
/2 godz/

Cele ogólne:

1. Rozwijanie wiedzy o historii narodu polskiego.
2. Ugruntowanie poczucia tożsamości narodowej.
3. Wspieranie kontaktów z osobami i instytucjami zajmującymi się pomnażaniem dziedzictwa historycznego.
4. Wykorzystanie wiedzy i świadectwa ludzi, którzy przeżyli wojnę i przekazują tę wiedzę następnym pokoleniom, czerpanie z ich dziedzictwa.
5. Ostrzeżenie młodego pokolenia przed okrucieństwem wojny.

Cele operacyjne:

1. Uczeń zdobył wiedzę na temat:
- sytuacji wsi polskiej i kieleckiej w latach II wojny światowej ;
- dowiedział się, dlaczego właśnie wieś MICHNIÓW stała się symbolem
wszystkich wsi polskich;
- funkcji i potrzeby istnienia Mauzoleum;
- pojednania i pamięci niezbędnej dla zgody między narodami i pokoju na
świecie;
- patriotyzmu i historii II wojny światowej
- okrucieństwa, jakie niesie ze sobą nienawiść
- ważności współpracy różnych organizacji, placówek oraz instytucji
kombatanckich dla pamięci, pojednania i poszukiwania prawdy
historycznej
2. Uczeń zrozumiał pojęcia:
- pacyfikacja
- mauzoleum
- organizacje kombatanckie takie jak:
Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej (ŚZŻAK), Ogólnopolski
Związek Żołnierzy Batalionów Chłopskich (OZŻBCH), Stowarzyszenie
Upamiętniające o Ofiarach Zbrodni Nacjonalistów Ukraińskich
(SUoOZNU), Instytut Pamięci Narodowej (IPN), Urząd ds. Kombatantów
i Osób Represjonowanych (UDSKiOR);
- Fundacja ?Pomnik-Mauzoleum”
3. Uczeń nabył umiejętności:
- wyszukiwania źródeł historycznych;
- posługiwania się pojęciami w słownikach;
- korzystania z zasobów multimedialnych
- poszukiwania biografii dowódców oraz partyzantów działających na
terenie Kielecczyzny

Metoda:
- problemowa ?burza mózgów”
- poszukująca – dyskusja z młodzieżą na temat II wojny światowej

Formy pracy:
- indywidualna (próba odpowiedzi na pytania nauczyciela)
- wykład na temat pacyfikacji wsi Michniów jako symbolu wszystkich wsi
polskich

Środki dydaktyczne:
- plansza umieszczona na stelażu z napisem: ?Michniów- Mauzoleum Walki
i Męczeństwa Wsi Polskich;
- wystawa – powiększone zdjęcia i fotosy na 5 stelażach
- ekran z wyświetlonymi folderami na płycie CD

PLAN LEKCJI

I. Ogniwo wstępne

1. Powitanie uczniów
2. Wprowadzenie do tematu: nauczyciel
3. Wyjaśnienie pojęć razem z uczniami: pacyfikacja, mauzoleum, patriotyzm,
?Wykus”, ?Kamień”, zgrupowanie, fundacja, dowódcy i ich pseudonimy.

II. Ogniwo właściwe

Prelekcja nauczyciela przy pomocy ekranu z płytą CD i wyświetlaną
treścią.
1. Położenie geograficzne i historia wsi Michniów
2. Druga wojna światowa. Współpraca z ruchem oporu
3. Pacyfikacja wsi Michniów 12-13.07.1943 roku
- Wieś polska w czasie II wojny światowej – zarys
- Okupacja wsi kieleckiej
- Pierwszy dzień zagłady wsi – 12 lipiec 1943 r.
- Wiersze partyzanckie na Wykusie
- Kobiety wywiezione na roboty przymusowe w dniu 12.07.1943 r.
- Drugi dzień pacyfikacji – 13 lipiec 1943 r.

4. Po pacyfikacji
- Losy aresztowanych i świadków
5. Partyzanckie echa w wierszach i pieśniach
6. Wieś po wojnie
7. Pamięć o męczennikach michniowskich
- Mogiła ofiar /1943/
- Pomnik /1945/
- Kaplica św. Małgorzaty /lata 60-e/
- Izba Pamięci /1971, 1977/
- Projekt Pomnika-Mauzoleum symbolu męczeństwa wsi polskiej /od 1981/
- Pieta Michniowska /1993/
- Droga Pamięci w postaci krzyży z innych wsi polskich /od 1997/
- Dom Pamięci Narodowej / 1997/
- Tablica pamiątkowa na frontonie Domu Pamięci /2001/
8. Rocznice pacyfikacji
9. Pamięć i tradycja
10. Pomnik Mauzoleum dziś
- Działalność organizacyjna Pomnika -Mauzoleum
- Wystawy w Domu Pamięci
- Budowa nowego, multimedialnego mauzoleum (lata 2010-2012)

Promocja pracy: ?Michniów – Mauzoleum Walki i Męczeństwa
Wsi Polskich”- 2011 autorstwa Alicji Bieli
( opis treści i zdjęć w kolorze – 300 stron)

III. Ogniwo końcowe

1. Podsumowanie
2. Podziękowanie opiekunowi klasy oraz uczniom za udział w lekcji.
3. Zachęcenie do korzystania z Projektu:?Michniów – Mauzoleum Walki i
Męczeństwa Wsi Polskich” w celu poznania prawdziwej historii II wojny
światowej opartej na relacjach świadków.

Opracowanie: Alicja Biela
(maj 2011)

Co warto wiedzieć o Marii Skłodowskiej – Curie?
Konspekt lekcji bibliotecznej dla klasy IV szkoły podstawowej.
Czas trwania 45 min.

Cele ogólne:

- zapoznanie uczniów z biografią Marii Skłodowskiej – Curie
- ukazanie znaczenia odkryć Marii Skłodowskiej – Curie dla ludzkości
- posługiwanie się różnymi źródłami informacji

Cele szczegółowe:

1. Po zajęciach uczeń zdobywa wiedzę na temat:
- Marii Skłodowskiej – Curie i jej osiągnięć naukowych
2. Uczeń zrozumiał pojęcia:
- Sorbona
- noblista
- pierwiastek
- promieniotwórczość
3. Uczeń po zajęciach powinien:
- doskonalić umiejętność wyszukiwania potrzebnych informacji w książkach
- nauczyć się współpracy w zespole

Metoda:

słowna – pogadanka
praktyczna – praca w grupach
pokazowa – plansze, książki

Środki dydaktyczne:

laptop, rzutnik multimedialny, portret, wydawnictwa encyklopedyczne, popularnonaukowe, informatory

Przebieg lekcji:

I. Wprowadzenie

1. Powitanie uczniów
2. Podanie tematu lekcji
3. Ekspozycja portretu Marii Skłodowskiej – Curie

II. Główna część zajęć:

1. Nauczyciel zapoznaje klasę z ważnymi wydarzeniami z życia Marii Skłodowskiej – Curie oraz jej osiągnięciami naukowymi
2. Wyświetlenie prezentacji w programie PowerPoint na temat Marii Skłodowskiej wraz z pokazem fotografii dokumentujących jej życie i działalność naukową
- dom przy ul. Freta w Warszawie, gdzie urodziła się noblista
- małżonkowie: Piotr i Maria Curie
- Maria z córkami – Ireną i Ewą
- dyplom nagrody nobla dla Marii i Piotra Curie (1903 r.)
- dyplom nagrody Nobla dla Marii Skłodowskie – Curie (1911 r.)
- Maria z córką Ireną w gabinecie radiologicznym podczas I wojny światowej
- Instytut Radowy w Warszawie założony przez Marię Skłodowską – Curie
- grób Marii i Piotra Curie w Sceaux pod Paryżem
- Panteon w Paryżu – aktualne miejsce spoczynku Marii i Piotra Curie

III. Część końcowa:

1. Uczniowie w zespołach wykonują polecone zadania (zał. nr 1), korzystając z przygotowanych wcześniej wydawnictw
2. Wybrany uczeń odczytuje głośno odpowiedzi. Nauczyciel wysłuchuje odpowiedzi, jeżeli trzeba poprawia i uzupełnia podany materiał
3. Ewaluacja lekcji: instrukcja dla uczniów: spróbuj określić jak oceniasz dzisiejsze zajęcia. Będą w tym pomocne rozpoczęte zdania (zał. nr 2). Dokończ je na na kartce i wychodząc pozostaw w pudełeczku na biurku.

Bibliografia:

1. Bobińska Helena: Maria Skłodowska – Curie. Wyd.8. Warszawa: Czytelnik, 1967
2. Curie Ewa: Maria Curie. Wyd. 15. Warszawa: PWN, 1979
3. Czyszkowska Katarzyna: Maria Skłodowska – Curie – życie i dorobek naukowy. Chemia w Szkole 2011, nr 1, s. 30 – 33
4. Encyklopedia dla wszystkich . Chemia. Pod red. M. Wiśniewskiej. Warszawa: WNT, 2001
5. Gawin Magdalena: Życie jako pasja. Wiedza i Życie 2011, nr 5, s. 42 – 49
6. Giroud Francoice: Maria Skłodowska – Curie. Warszawa: PIW, 1987
7. Kontkiewicz Anna: Warszawskie adresy Madame Curie. Biblioteka 2011, nr 2, s. 12 – 13
8. Maria Skłodowska – Curie 1867 – 1934. Warszawa: Bellona, 2010
9. Steele Philip: Maria Skłodowska – Curie. Warszawa: Wydaw. MWK, 2010
10. Wołczek Olgierd: Maria Skłodowska – Curie. Wyd.2. Warszawa: Wydaw. Interpress, 1985
11. Wygrajmy razem. Pod red. Barbary Charczuk. Kraków: Wydaw. Rubikon, 2009

Opracowanie: Iwona Wołejko, współpraca Małgorzata Olejnik.

Załącznik nr 1

Odpowiadając na pytania, podkreśl prawidłową odpowiedź:

Grupa I

1. Pełna data urodzin Marii Skłodowskiej – Curie to:
a. 11.07.1876 r.
b. 11.08.1786 r.
c. 07.11. 1867 r.

2. Podaj imiona córek państwa Curie :
a. Bronisława i Ewa
b. Ewa i Irena
c. Zofia i Bronisława

Grupa II

1. Maria studiowała w Paryżu:
a. fizykę i matematykę
b. chemię i matematykę
c. fizykę

2. Maria prowadziła wykłady na Sorbonie:
a. z fizyki
b. z chemii i matematyki
c. z matematyki

Grupa III

1. Nagrody Nobla uzyskała Maria Skłodowska – Curie w latach:
a. 1903 i 1910
b. 1903 i 1911
c. 1910 i 1911

2. Państwo Curie odkryli pierwiastki chemiczne:
a. rad i uran
b. rad i polon
c. polon i tor

Grupa IV

1. Odkryty rad był stosowany
a. w przemyśle
b. w rolnictwie
c. w medycynie

2. W czasie wojny światowej Maria zajmowała się organizacją:
a. transportu rannych
b. polowych stacji rentgenowskich
c. polowych szpitali

Grupa V

1. Z inicjatywy noblistki powstał w 1932 roku:
a. Instytut Radowy w Paryżu
b. Pracownia Radiologiczna w Krakowie
c. Instytut Radowy w Warszawie

2. Maria dwukrotnie wyjechała do Stanów Zjednoczonych:
a. aby zdobyć pieniądze na zakup radu
b. aby wygłosić cykl wykładów z fizyki
c. aby zakupić urządzenia do laboratorium

Grupa VI

1. Śmierć Marii Skłodowskiej Curie była spowodowana:
a. wypadkiem samochodowym
b. szkodliwym promieniowaniem pierwiastków, które badała w laboratorium
c. zapaleniem opon mózgowych

2. Ostatnie miejsce spoczynku noblistki to:
a. Cmentarz Powązkowski w warszawie
b. Grób rodziny Curie pod Paryżem
c. Panteon w Paryżu

Prawidłowe odpowiedzi:

Grupa I : 1c, 2b
Grupa II: 1a, 2a
Grupa III: 1b, 2b
Grupa IV: 1c, 2a
Grupa V: 1c, 2a
Grupa VI: 1b, 2c

Załącznik nr 2 – ewaluacja

Temat dzisiejszych zajęć uważam za ……………………………………………………….
Najbardziej podobało mi się ………………………………………………………………..
Najmniej zadowolony jestem z tego…………………………………………………………

Scenariusz lekcji z edukacji czytelniczej i medialnej

Uczestnicy zajęć: uczniowie klas V-VI szkoły podstawowej

I. Cele zajęć:

1. Ogólne:

• zdobycie podstawowej wiedzy z zakresu wydawnictw informacyjnych
• nabycie umiejętności sprawnego posługiwania się słownikiem i encyklopedią

2. Operacyjne; uczeń:

• potrafi wymienić rodzaje wydawnictw informacyjnych
• zna pojęcie: słownika i encyklopedii jako źródła informacyjnego
• zna budowę i zasady korzystania z encyklopedii i słowników
• potrafi wymienić podstawowe elementy budowy książki
• potrafi wyszukać w wydawnictwach informacyjnych potrzebne dla siebie zagadnienia

II. Środki dydaktyczne:

1.      Zestaw encyklopedii (także na CD-ROM), słowników, leksykonów i innych wydawnictw informacyjnych.

2.      Zadania do samodzielnego wyszukania przez uczniów podanych haseł i zagadnień.

3.      Powielone teksty do ćwiczeń sprawdzających.

4.      Laptop, rzutnik i ekran.

5.      Tablica tradycyjna lub papierowa.

III. Metody:

• wykład
• rozmowa
• ćwiczenia praktyczne

IV. Przebieg zajęć:

1. Wprowadzenie do tematu:

a) Z jakiego księgozbioru korzystamy w czytelni? (z księgozbioru podręcznego)

b) Jakie książki znajdują się w księgozbiorze podręcznym? (książki o charakterze informacyjnym, m. in. encyklopedie, leksykony, słowniki, albumy, poradniki)

c) Przypomnienie podstawowych elementów budowy książki (część zewnętrzna: opaska, obwoluta, okładka, grzbiet, kapitałka, blok lub trzon książki, wyklejka, karta przedtytułowa, karta tytułowa, spis treści; część wewnętrzna: tytulatura, część wprowadzająca, część główna, czyli treść, aparat pomocniczy, pozostałe źródła informacji).

2. Część główna:

a) Wymieniamy rodzaje wydawnictw informacyjnych (bibliografie, encyklopedie, słowniki, poradniki, przewodniki turystyczne, katalogi muzeów i wystaw, księgi adresowe, spisy telefonów, roczniki statystyczne GUS)

b) Uczniowie oglądają wystawkę przygotowanych przez bibliotekarza różnych rodzajów wydawnictw informacyjnych. Na ich podstawie dochodzą do wniosku, iż wydawnictwa te mają podobną budowę (część informacyjna zwierająca wskazówki, w jaki sposób korzystać z danego wydawnictwa, oraz część zasadnicza, obejmująca hasła ułożone alfabetycznie lub rzeczowo)

c) Próba stworzenia własnej definicji ?encyklopedii” przez uczniów, a następnie odczytanie właściwej definicji z Encyklopedii Wiedzy o Książce

d) Podział encyklopedii ze względu na różne kryteria: ze względu na treść (ogólne, specjalne), na układ haseł (alfabetyczne i rzeczowe), na objętość (wielkie, średnie i podręczne) oraz ze względu formę wydania (klasyczne i multimedialne).

e) Opisanie własnymi słowami znaczenia ?słownika” przez uczniów oraz odczytanie definicji z Encyklopedii Wiedzy o Książce

f) Podanie rodzajów słowników: filologiczne (etymologiczne, frazeologiczne, synonimów, poprawnej polszczyzny, ortograficzny, interpunkcyjny, wyrazów obcych), językowe, specjalne

g) Zwrócenie uwagi na znaczenie niektórych pojęć związanych z encyklopedią czy słownikiem (m. in. żywa pagina, hasło główne, artykuł hasłowy)

3. Część ćwiczeniowa:

a) Uczniowie, pracując w grupach, mają za zadanie odszukać podane przez bibliotekarza hasła w encyklopediach i słownikach (m.in. pyrrusowe zwycięstwo, baszta, bitwa pod Kannami, Semiramida, Romulus Augustulus, stan wojenny, wojna polsko-bolszewicka, Kazimierz III Wielki, koloseum, prawa drakońskie, mur berliński,  powiedzenie ?Janek Wiśniewski padł” czy ?szkoda czasu i atłasu”).

4. Część podsumowująca:

a) Pytania uczniów i ich ewentualne uwagi dotyczące tematu lekcji.

b) Podziękowanie uczniom za udział w lekcji i wspólną pracę.

c) Zaproszenie do korzystania z księgozbioru podręcznego Czytelni PBP w Pile.

VII. Narzędzia do samokontroli:

a) Uczniowie otrzymują krzyżówkę do rozwiązania:

1. Część książki, która ochrania trzon książki. (okładka)
2. Karta, z której czerpiemy podstawowe informacje o książce.  (tytułowa)
3. Obrazek w książce. (ilustracja)
4. W książce są ponumerowane.  (strony)
5. Wykonuje ją introligator.  (oprawa)

b) Uzupełnianie tekstu z lukami:

Z jakiego księgozbioru korzystamy w czytelni?…………………………………………………………..

Jakie książki znajdują się w tym księgozbiorze?…………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………

Encyklopedia to gruba książka. Są w niej krótkie……………. na różne tematy. Każdy temat nazywa się………………………….., a wszystkie hasła ułożone są według………………..

(informacje, hasło, alfabet)

Połączone ze sobą kartki papieru, zawierające tekst książki tworzą……………………………

Skrawek papieru przymocowany do grzbietu bloku książki, wzmacniający połączone ze sobą kartki, to…………………………

Miejsce, gdzie znajdują się informacje o treści książki, to………………………

Część książki, łącząca okładkę z blokiem książki, to…………………

(blok/trzon książki, kapitałka, spis treści, wyklejka)

Co to jest żywa pagina:

a)      wyjaśnienie hasła

b)      wykaz użytej literatury

c)      informacja drukowana na górze strony, np. pierwsze i ostatnie hasło na danej stronie

Bibliografia:

1)      Kawecka-Gryczowa A., Encyklopedia wiedzy o książce, Wrocław 1971.

2)      Pielachowski J., Ścieżka edukacji czytelniczej w szkole podstawowej i gimnazjum, Poznań 2000.

3)      Strykowski W., Scenariusze zajęć z edukacji czytelniczej i medialnej, Poznań 2002.

4)      Włodarska Iwona, Wydawnictwa informacyjne, Biblioteka Szkolne Centrum Informacji 2008 nr 4, s. 17-19.

5)      Wojtowicz Renata, Mackiewicz Agata, Ćwiczenia ze słownikami, Biblioteka Szkolne Centrum Informacji 2008 nr 1, s.26-29.

Opracowanie:
Małgorzata Olejnik

„Jan Paweł II – turysta”
Lekcja biblioteczna dla I kl. gimnazjum

Czas trwania : 45 min

Cel ogólny:
1. Przypomnienie postaci papieża Jana Pawła II
2. Poznanie atrakcji turystycznych własnego regionu

Cele szczegółowe:
1. Uczeń zna:
- fakty związane z życiem Karola Wojtyły i pontyfikatem Jana Pawła II
- atrakcyjne miejsca własnego regionu, z uwzględnieniem miejsc gdzie przebywał Karol Wojtyła
2. Uczeń potrafi:
- zdefiniować terminy: turystyka, rekreacja, wypoczynek
- korzystać z różnych źródeł informacji w bibliotece

Metody:
1. Rozmowa kierowana
2. Praca w grupach
3. Ćwiczenia
4. Burza mózgów

Środki dydaktyczne:
1. Mapa z zaznaczonymi pielgrzymkami papieża po Polsce
2. Komputery z dostępem do Internetu
www.papież.polska.pl
www.jp2wielki.xk.pl
3. Książki i mapy o Pile i regionie
4. Wystawka ?Jan Paweł II – turysta”
5. Mapa okolic Piły (ksero)
6. Słownik języka polskiego t. 3 ; PWN Warszawa

Przebieg zajęć:

Nauczyciel wita uczniów i przedstawia temat lekcji.
Karola Wojtyły wędrowanie po Polsce, było od początku spotkaniem z Kościołem. Cyt. ?Pragnę opisać mój kościół, który się związał
z moją ziemią…aby wszystko co na niej związane, było zawiązane
w niebie…”
Urodzony i wychowany na Podbeskidziu -wcześnie rozpoczął ?swoje wędrowanie”. Najpierw w Beskidach, tych najbliższych wokół Wadowic. Wkrótce przyszły Tatry, gdzie wycieczki najczęściej odbywał z ojcem. Od najmłodszych lat uczył się jeździć na nartach.
Jego drugą pasją była woda. Kajak kojarzył Mu się z ciszą potęgującą skupienie, wzywającą do modlitwy. Przez wiele lat, również wtedy, kiedy był biskupem, arcybiskupem i kardynałem, Karol Wojtyła pływał kajakiem, zawsze z gronem przyjaciół.
W muzeum w Wadowicach można zobaczyć sprzęt kajakarski jakiego używał oraz zdjęcia. Od początku lat 50-tych do 1978 r. przepłynął wszystkie najpiękniejsze szlaki kajakowe Polski. M.in. pływał po rzece Rurzycy niedaleko Piły, gdzie fakt ten jest upamiętniony obeliskiem. Od 1993 r. szlak wodny Rurzycy nosi nazwę szlaku kajakowego im. Jana Pawła II. W 1961 r. biskup Karol Wojtyła pływał po Piławie, Drawie i Gwdzie. Wtedy też prawdopodobnie był w Pile.

Jeden z uczniów czyta wierszyk:

„Czy wy wiecie, że On jeździł rowerem
Rowerem, który Mu się często psuł.
Czy wy wiecie, że On pływał kajakiem
Kajakiem, w którym było pełno dziur.
Czy wy wiecie, że On jeździł na nartach
Na nartach, które zrobił sam.
Czy wy wiecie, że On chodził po górach
Po górach, których piękno ukazał nam.”

Nauczyciel w oparciu o słowniki omawia pojęcia: turystyka. rekreacja, wypoczynek. Jeden z uczniów odczytuje te pojęcia ze słownika języka polskiego.
Następnie nauczyciel dzieli grupę na dwie części. Pierwsza grupa w oparciu o Internet wyszukuje informacje z życia i pontyfikatu Karola Wojtyły
i odpowiada pisemnie na quiz. Druga grupa w oparciu o przewodniki turystyczne wyznacza trasę wycieczki rowerowej do miejsc, gdzie przebywał Karol Wojtyła.
Obie grupy mają po 20 minut na wykonanie tych zadań. Następnie przedstawiciel każdej z grup przedstawia swoje i kolegów dokonania. Nauczyciel sprawdza efekty pracy i wspólnie z klasą analizuje poprawność tych odpowiedzi (burza mózgów).

Wykorzystana literatura:
1. Scenariusze zajęć lekcyjnych dla nauczycieli gimnazjów; Warszawa 2000
2. Konspekt lekcji ?Czego uczy nas Jan Paweł II” oprac. Witold Zając/ Publikacje edukacyjne; www.publikacje.edu.pl
3. Z Karolem Wojtyłą wędrowanie po Polsce; Polska Agencja Informacyjna S.A. Warszawa 2002

Załącznik 1
Quiz wiedzy o Janie Pawle II

1. Imię i nazwisko Jana Pawła II to:
? Stanisław Wyszyński
? Stanisław Dziwisz
? Karol Wojtyła
? Józef Glemp

2. Wśród podanych dat wybierz te, które są związane z życiem największego Polaka:
? 18.V.1920
? 16.X.1978
? 13.V.1981
? 02.IV.2005

3. W czasie II wojny światowej Jan Paweł II pracował:
? w szpitalu
? w teatrze
? w kamieniołomach jako robotnik
? na plebani

4. Osobistą dewizą Jana Pawła II było hasło:
? Sursum corda (w górę serca)
? Totus Tuus (cały Twój)
? Ora et labora (módl się i pracuj)

5. Spotkania młodzieży, które ustanowił Ojciec Święty to:
? Wspólne Dni Młodych
? Światowe Dni Młodzieży

6. Jako jedyny papież napisał list do:
? chorych
? dzieci
? małżeństw
? wiernych

7. Jan Paweł II najbardziej lubił słuchać pieśni
? Abba Ojcze
? Barka
? Czarna Madonna
? Uwielbiajcie Pana

8. Castel Gandolfo to:
? zimowa rezydencja papieża
? letnia rezydencja papieża
? rzymski dom Jana Pawła II
? nazwa włoskiej polikliniki

9. Jan Paweł II podczas swojego pontyfikatu odbył wiele pielgrzymek do różnych państw. Nigdy jednak jako papież nie odwiedził:
? Bułgarii
? Rumunii
? Rosji

10. ?Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi” – to słynne słowa Jana Pawła II skierowane do rodaków podczas
? pierwszej pielgrzymki do Polski w 1979 r.
? drugiej pielgrzymki do Polski w 1983 r.
? czwartej pielgrzymki do Polski w 1991 r.

11. Jednym z najważniejszych gestów Jana Pawła II po wylądowaniu na ziemi kraju, do którego przybył z pielgrzymką, było:
? ucałowanie ziemi
? wykonanie znaku krzyża
? przeżegnanie się
? przywitanie się z głową państwa

12. Tytuł książki napisanej przez Ojca Świętego brzmi:
? Zbliżyć się do progu nadziei
? Pamięć i tożsamość
? Między wiarą a powołaniem

13. Ojciec Święty ustanowił w modlitwie różańcowej Tajemnice:
? radosne
? bolesne
? światła
? chwalebne
14. Jan Paweł II był poliglotą. Płynnie władał:
? językiem hiszpańskim
? językiem włoskim
? językiem łacińskim
? językiem rosyjskim

15. Ojciec Święty pisał testament przez:
? jeden rok
? jeden dzień
? kilka tygodni
? cały pontyfikat

16. Według oficjalnych źródeł ostatnie słowa Ojca Świętego przed śmiercią to:
? ?Wykonało się”
? ?Amen”
? ?Módlcie się za mnie”
? ?Pozwólcie mi iść do domu Ojca”

17. Jan Paweł II został pochowany:
? Na Wawelu
? W Grotach Watykańskich
Załącznik 2

Przewodniki o Pile i regionie

1. Piła – informator miejski; Wydawnictwo Tekst Bydgoszcz
2. Szkice pilskie; Wydawnictwo Urzędu Miejskiego w Pile
3. Przyroda województwa pilskiego i jej ochrona; Bogucki Wydawnictwo Naukowe Poznań
4. Rynna jezior kuźnickich i rezerwat przyrody Kuźnik; Muzeum Stanisława Staszica Piła
5. Piła; Wydawnictwo Miasta Piły
6. Powiat pilski; Wydawnictwo Serigraph Bydgoszcz

Opracował : Ryszard Grześkowiak
CDN Publiczna Biblioteka Pedagogiczna
w Pile

Scenariusz lekcji dla gimnazjum ?Co warto wiedzieć o współczesnej Afryce?”
Czas trwania 45 – 60 min

Cele ogólne:
? poszerzenie wiedzy na temat Afryki współczesnej
? Kształtowanie postaw zapobiegającym utrwalaniu stereotypów na temat Afryki i jej mieszkańców a zwrócenie uwagi na postawę solidaryzmu społecznego
? Poznawanie wielu źródeł informacji

Cele operacyjne
Uczestnik lekcji:
? wie, że w Afryce nie mieszkają wyłącznie ubodzy ludzie
? zna nazwy organizacji pomagających krajom w Afryce
? posługuje się słowami ?Afrykanin” i ?Afrykanka” na określenie mieszkańców Afryki
? rozróżnia pojęcia ?Afryka Północna” i ?Afryka Subsaharyjska”
Co uczeń powinien zapamiętać?
o Nazwy państw, w których dotyczą pytania z materiałów bibliotecznych
o Wskazać na mapie te państwa
o Różnice pomiędzy północą a południem Afryki

Metody
- podające: pogadanka,
- praktyczne: ćwiczenia grupowe,
- burza mózgów
- oglądowe

Środki dydaktyczne
- mapa Afryki, wystawka materiałów bibliotecznych, artykuły z czasopism

Formy pracy
- indywidualna, grupowa, zadania dla grup

Przebieg zajęć
1. Prowadzący zadaje uczniom pytanie, z czym kojarzy się nazwa Afryka ? Pokazuje uczniom mapę Afryki i przekazuje ogólne informacje o Afryce. Zwraca uwagę na różnice między poszczególnymi rejonami Afryki, ze szczególnym uwzględnieniem podziału na Afrykę Północną i Afrykę na południe od Sahary (Afrykę Subsaharyjską), Afrykę Zachodnią , Wschodnią).

Pyta uczniów, skąd czerpią wiedzę na temat Afryki, z podaniem konkretnych tytułów w przypadku utworów literackich. Nawiązuje do jednego z utworów literackich, W pustyni i w puszczy, i stara się zwrócić uwagę uczniów na uproszczenia, jakie znalazły się w powieści Henryka Sienkiewicza.
Prowadzący tłumaczy uczniom, że zbyt często obraz Afryki jest rezultatem negatywnego postrzegania, uprzedzeń. Nauczyciel pyta uczniów o negatywne skojarzenia na temat Polaków, o jakich słyszeli.
W ten sposób dochodzi do wyjaśnienia znaczenia słowa ?stereotyp”.[odczytanie przez ucznia znaczenia wyrazu z książki ?Wieża Babel - Słownika wyrazów obcych nie tylko dla gimnazjalisty" Radosława Pawelca]
Tak jak istnieje wiele niesłusznych stereotypów na temat Afryki i jej mieszkańców, tak też jest wiele stereotypów na temat Polaków i innych narodów. Prowadzący pyta uczniów, skąd mogą brać się takie stereotypy jak ?dzika Afryka”.
Rozmowa z uczniami na temat stereotypów:
? Afryka to jeden wielki kraj,
? Wszyscy Afrykańczycy są czarni,
? Dzikie zwierzęta chodzą w Afryce po ulicach,
? Większość obszaru Afryki porasta gęsta dżungla a ludzie mieszkają w wioskach,
? AIDS to przede wszystkim problem Afryki
Następnie prowadzący podsumowuje ten etap lekcji stwierdzeniem, że tylko pełne i wzajemne poznanie pozwala przeciwdziałać stereotypom.

2 .Problemy Afryki.
Nauczyciel przechodzi do problemów na kontynencie afrykańskim i pyta uczniów z czym kojarzy się słowo Afryka? W trakcie burzy mózgów uczniowie odpowiadają:
? Ubóstwo
? głód
? choroby , szczególnie AIDS, wysoka śmiertelność niemowląt
? plagi, klęski ekologiczne (susza)
? zła gospodarka
? wojny (Demokratyczna Republika Konga, Sudan- Darfur),
? anarchia (Somalia)
? konflikty plemienne, etniczne, polityczne (Rwanda: Tutsi przeciw Hutu)
? Migracje związane z wojnami i konfliktami plemiennymi
3 .W jaki sposób świat pomaga Afryce? Programy pomocowe dla Afryki
? Live Aid- (piosenka Michaela Jacksona We are the World. akcja pomocowa Boba Geldofa, 1985 r. pomoc dla głodującej Etiopii)
? Działania pomocowe UNESCO, UNICEF, Unii Europejskiej, PAH , UNHCR (pokazanie gazetek UNICEF z prośbą o pomoc)
? Misje chrześcijańskie, w tym katolickie, działania Caritas
? Misje pokojowe ONZ
? Organizacja ?Lekarze bez Granic”
Nauczyciel pyta czy wart jest pomagać ludziom?
Warto pomagać
- dlatego, że wszyscy jesteśmy ludźmi
- dlatego, że i my możemy pomocy potrzebować
- dlatego, że tak naucza nasza religia
- dlatego, że Polska jest państwem w pełni europejskim
- dlatego, że Polacy mają moralny obowiązek odwdzięczyć się, za pomoc udzieloną nam w czasie komunizmu i klęsk żywiołowych
- dlatego, że każdy człowiek bez względu na płeć, wiek, wykształcenie może i powinien pomagać
- dlatego, że pomoc to także wsparcie psychiczne
- dlatego, że pomaganie daje satysfakcję i wewnętrzną radość
- dlatego, że oczekiwanie na pomoc często ?trzyma ludzi przy życiu”
Działalność pomocową również w Afryce prowadzi PAH. PAH angażuje do pomocy całe społeczeństwo, daje możliwość uczestnictwa w tych działaniach. Bo propaguje przekonanie, że każdy na miarę swoich środków może pomóc innym. Daje to przyczynek do budowania kultury tolerancji i odpowiedzialności.

Sudan Południowy i Darfur a działania Polskiej Akcji Humanitarnej
Sudan jest krajem, gdzie PAH przyczynia się do rozwiązania kryzysu, budując trwałe i wydajne ujęcia wody. W 2006 roku misja Polskiej Akcji Humanitarnej w Sudanie Południowym realizowała projekty, których celem było zapewnienie lokalnej ludności dostępu do wody i źródeł pożywienia. Dzięki pozytywnemu odzewowi tysięcy Polaków, którzy wsparli Kampanię Wodną, udało się wywiercić osiem studni. Zaopatrzyły one w wodę ponad 8000 mieszkańców wiosek okalających miasto Bor.
W 2007 roku, dzięki środkom przekazanym przez MSZ Polska Pomoc, wybudowano 20 studni w obozach wokół miasta El-Geneina i w Darfurze Zachodnim. Studnie dostarczają wodę pitną dla ponad 21 tysięcy ludzi. Prowadzone tam są warsztaty na temat pokojowego zarządzania dobrem wspólnym i rozwiązywania konfliktów oraz propagowania higieny.

4. Kilka słów o sytuacji politycznej na kontynencie afrykańskim

? Unia Afrykańska , powołana w 2002 r., w miejsce Organizacji Jedności Afrykańskiej
? Nelson Mandela – były prezydent RPA, jego wcześniejsza działalność na rzecz likwidacji apartheitu i praw człowieka
? Robert Mugabe – prezydent ZIMBABWE, negatywny wzór polityka Afryki
? Walka Afrykańczyków o godność na świecie

5. Czym może pochwalić się Afryka?

• Praczłowiek wywodzi się z Afryki
• Cyfry arabskie rozpowszechnili Arabowie a przejęli je od mieszkańców Indii
• Bogate złoża bogactw naturalnych – w tym złoto, diamenty, platyna
• Kawa wywodzi się z Etiopii
• Ochrona środowiska – zakaz wyrobu i używania cienkich torebek foliowych (Uganda, Kenia)
• Grupy samopomocowe kobiet w wielu państwach
• Osiągnięcia sportowców LA, mistrzostwa świata w piłce nożnej w RPA

6. Działania w grupach
? Rozdanie zadań dla grup dotyczących kultury, literatury i filmów oraz sportu Praca uczniów z materiałami bibliotecznymi (książki i czasopisma)
? Praca na komputerach ICIM z wyszukiwaniem odpowiedzi na przygotowane polecenia

7. Podsumowanie.
Nauczyciel pyta uczniów o czym dowiedzieli się z lekcji, czy zmienili swoje stereotypy myślenia o Afryce.
8. Obejrzenie wystawy fotogramów Polskiej Akcji Humanitarnej na temat życia mieszkańców Afryki oraz wystawki książek i czasopism . (załącznik nr 1 i 2)
Nauczyciel zwraca uwagę na literaturę podróżniczą (twórczość pisarzy, opisujących Afrykę:
? Kazimierz Nowak, Wielkopolanin, ?Rowerem i pieszo po Afryce”, lata 30te
? Twórczość literacka Ryszarda Kapuścińskiego, zmarłego w 2007 r. pisarza i reportażysty, poety, związana z Afryką: ?Heban”, ?Cesarz” (o cesarzu Etiopii Haile Selasje)
Podczas oglądania wystaw uczniom towarzyszy utwór Brendy Fassie, piosenkarki z RPA, śpiewającej a afrikaans , odtwarzany z płyty CD.

Jeśli uczniowie mają czas – wysłuchanie odczytanych przez uczniów lub nauczyciela fragmentów refleksji Ryszarda Kapuścińskiego, Olgi Stanisławskiej i wolontariuszki Cecylii Beresińskiej na temat Afryki (Odra 1999, nr 7/8, Polonistyka 2003, nr 10 i nr 2, Pomagamy
2010, nr 4-5)

Pytania:
1. Zapomniany kontynent (nr 12, 25 lipca 2006)), 2006. W: Zdarzenia wyzwania zagrożenia, dod. do Rzeczpospolitej
Przejrzyj artykuł i odpowiedz na pytania
o Obejrzyj mapę i fotografie na stronie 6 i wymień trzy duże ogniska konfliktów zbrojnych w Afryce (znaczek z karabinem)
o Na podstawie mapy ze strony 6 wymień trzy kraje o największym procencie ludności zarażonej HIV (znaczek z HIV).
o Otwórz broszurę na stronie 13 i odpowiedz: Jak nazywał się Polak nazywany królem Madagaskaru.? W którym roku trafił na Madagaskar i z czyją misją wojskową?

2. Drzewo oznacza pokój, nadzieję oraz życie. Dobre działania na rzecz natury zamykają się w trzech ?r”: reuce, reduce, recycle. Z Wangari Maathai, o filozofii życia, rozmawia Maria Nowak. // Polska Głos Wielkopolski. – 2008, 12 grudnia, s.12

Przejrzyj artykuł i odpowiedz na pytania
o Skąd pochodzi Wangari Maathai i czym się zajmuje ? Co takiego założyła?
o Jaką nagrodę otrzymała w 2004 r.?
o Proste recepty na poprawę świata wg W. Maathai. – , np. kto pisze na obu stronach kartki – co to oznacza?

3. Masaje, lamparty i lwy / Park Narodowy Ngorongro / podróże po Afryce //Tekst i zdjęcia Jerzy Paleta // GAZETA WYBORCZA TURYSTYKA, 2009, 27-28 czerwca, s.11.
Przejrzyj artykuł ze strony 11 i odpowiedz na pytania
o W jakim kraju znajduje się Park Narodowy Ngorongoro? Jakie plemię zamieszkuje ten park?
o Jak nazywał się niemiecki zoolog, urodzony w Nysie w 1909, który przyczynił się do ochrony zwierząt w Ngorongoro i Serengeti?
o Jakie zwierzęta żyją w Parku Ngorongoro? .Drapieżniki i ich ofiary

4. Gra tysiąca plemion / Stefan Szczepłek // RZECZPOSPOLITA. – 2010, – 23 kwietnia, s. A22-23 (footbol w Afryce a Europa)
Przejrzyj artykuł i odpowiedz na pytania

Pytania do artykułu ze strony A22-A23:
o Jak nazywał się pierwszy słynny piłkarz z Afryki, grający w Europie ? Skąd pochodził i w jakiej drużynie grał? (s. A.22)
o Jakiego piłkarza sprowadził do Polski z Nigerii Ryszard Szuster, dziennikarz, były prezes Górnika Zabrze, który dzisiaj opiekuje się m.in. afrykańskimi piłkarzami? (s.A22)
o Jacy słynni piłkarze z Afryki są wymienieni w artykule?

5. RZECZPOSPOLITA 2010, 9 kwietnia s. A28-28
Przodek z kolebki ludzkości [antropologia/ sensacyjne odkrycie w Afryce. Odnaleziono kości należące do nieznanego gatunku człowieka / Piotr Kościelniak

Odszukaj artykuł a stronie A28-29 i odpowiedz na pytania:
o Jak nazwano szczątki człowieka, niedawno odnalezione w Afryce? Ile liczą sobie lat?
o W jakim miejscu Afryki je odnaleziono? Jak nazywa się tę okolicę? kolebką….
o Kto znalazł kości?

6. Gazeta Wyborcza 2010 24-26 grudzień s.14, Pawlicki Jacek: Diamentowe przekleństwo Buszmenów.(Diamenty, które przyniosły dostatek Botswanie, stały się przekleństwem tysięcy Buszmenów. Władze zmuszają ich do opuszczenia ziem kryjących diamenty).
Przeczytaj artykuł pokrótce ze strony 14 i odpowiedz na pytanie:
o Dlaczego Buszmeni, mniejszość narodowa w Botswanie, muszą walczyć o prawo do życia w swoich wioskach i korzystania ze studni z wodą pitną i dlaczego władza im to uniemożliwia?
PYTANIA DLA UCZNIÓW Z INTERNETU

1. Wejdź na stronę www.wasza-afryka.pl . Na górnym pasku wejdź na Afryka, zejdź na Filmy o Afryce. Wybierz film Pożegnanie z Afryką. Po zapoznaniu się z treścią odpowiedz na pytania:

• w którym roku powstał film?
• gdzie toczy się akcja i w jakim okresie czasu?
• jaka powieść była podstawa do powstania filmu?
• kto reżyserował i jacy znani aktorzy grali główne role?

2. Wejdź na stronę www.wasza-afryka.pl . Na górnym pasku wejdź na Afryka, zejdź na Filmy o Afryce. Wybierz film Ostatni król Szkocji. Po zapoznaniu się z treścią odpowiedz na pytania:
a) gdzie toczy się akcja i w jakim okresie czasu?
a) jaki dyktator jest w filmie przedstawiony?
a) kto reżyserował i jacy znani aktorzy grali główne role?
b) w którym roku powstał film?

3.Wejdź na stronę www.wasza-afryka.pl . Na górnym pasku wejdź na Afryka, zejdź na Filmy o Afryce. Wybierz film Hotel Rwanda. Po zapoznaniu się z treścią odpowiedz na pytania:

• w którym roku powstał film?
• gdzie toczy się akcja i w jakim okresie czasu?
• o czym opowiada film?
• kto reżyserował i jacy znani aktorzy grali główne role?

4 .Wejdź na stronę www.wasza-afryka.pl . Na górnym pasku wejdź na Afryka, zejdź na Filmy o Afryce. Wybierz film Lęk pierwotny. Po zapoznaniu się z treścią odpowiedz na pytania:

• w którym roku powstał film?
• gdzie toczy się akcja i w jakim okresie czasu?
• o czy opowiada film?
• kto reżyserował i jacy znani aktorzy grali główne role?

5.Wejdź na stronę www.wasza-afryka.pl . Na górnym pasku wejdź na Afryka, zejdź na Filmy o Afryce. Wybierz film Krwawy diament. Po zapoznaniu się z treścią odpowiedz na pytania:

• w którym roku powstał film?
• gdzie toczy się akcja i w jakim okresie czasu?
• o czy opowiada film?
• kto reżyserował i jacy znani aktorzy grali główne role?

6. Wejdź na stronę www.wasza-afryka.pl . Na górnym pasku wejdź na Afryka, zejdź na Filmy o Afryce. Wybierz film Goryle we mgle. Po zapoznaniu się z treścią odpowiedz na pytania:

• w którym roku powstał film?
• gdzie toczy się akcja i w jakim okresie czasu?
• o czy opowiada film?
• kto reżyserował i jacy znani aktorzy grali główne role?

Opracowała: Krystyna Szyszko
październik 2010